Çocuklarda işitme kaybı doğumsal veya sonradan gelişebilir. İşitme kaybının tedavisinde sebebin ortaya konması ve kulağın hangi bölümünden kaynaklı olduğuna göre değişkenlik gösterir. İnsan kulağı 3 bölümden oluşur, kulak kepçesinden kulak zarına kadar olan kısım dış kulak, kulak zarından kulak salyangozuna kadar olan kısım orta kulak, kulak salyangozu, işitme ve denge sinirinin bulunduğu kısım ise iç kulak olarak adlandırılır. Dış kulak ve orta kulak dış ortamdaki ses dalgalarını iç kulağa iletilmesini sağlarken, iç kulakta bulunan sinirsel duyu hücreleri ise orta kulaktan iletilen ses dalgalarını elektriksel yol ile işitme sinirine aktarır. İşitme siniri de beyinde bulunan işitme alanına bu iletiyi taşıyarak duymamızı sağlar. Dış kulaktan beyine kadar olan bu yollardaki herhangi bir hasar veya doğumsal olarak gelişme bozukluğu işitme kaybı ile sonuçlanır.
Eğer işitme kaybı dış kulak veya orta kulak kaynaklı ise çoğu zaman ilaç tedavisi veya cerrahi tedavi ile sorun giderilebilirken iç kulak kaynaklı işitme kaybında çoğu zaman işitme derecesine göre işitme cihazı veya koklear implant (biyonik kulak) ile işitmeyi sağlamak mümkündür. İç kulak kaynaklı işitme kayıplarında ilaç tedavisinin kullanıldığı istisnai bir durum ani sebebi bilinmeyen (idiopatik) işitme kayıplarıdır. Nadir olarak çocuklarda da görebildiğimiz ani sebebi bilinmeyen (idiopatik) işitme kaybındaki en önemli nokta işitme kaybının başlaması ile hastanın hekime başvurması arasındaki süresidir. Erken başlanan ilaç tedavilerine yanıt daha olumlu iken sürenin uzaması işitme kaybının düzelme ihtimalini azaltır.
Çocuklarda işitme kaybı belirtileri nelerdir?
Çocuklarda işitme kaybı belirtileri çocuğun yaşına göre değişkenlik gösterir. Yeni doğan bebekler yüksek ses karşısında gözlerini açar ve hareket ederler. Bebek büyüdüğünde ise yaklaşık 5-6 aylık olduğunda sizi görmediği bir açıdan arkasına geçip seslenildiğinde sesin geldiği yöne bakması önemlidir. Çocuğunuz söylenen şeylere tepki vermiyorsa, insan sesi veya diğer yabancı seslerin nereden geldiğini algılayamıyorsa, yaşıtlarından geç konuşuyor veya hiç konuşamıyorsa, televizyonun sesini fazla açıyorsa, seslenildiğinde bakmıyorsa, söylenenleri tekrarlatıyorsa ve birden fazla sesi ayırt etmekte güçlük çekiyorsa işitme sorunu yaşıyor olabilir.
Çocuklardaki işitme kaybı sebepleri nelerdir?
Çocuklardaki işitme kaybı sebepleri kulakta sorunun olduğu bölgeye göre değişir. Bunları dış kulak kaynaklı sebepler, orta kulak kaynaklı sebepler ve iç kulak kaynaklı sebepler olarak 3’e ayırabiliriz.
Dış kulak kaynaklı işitme kayıplarında sebepler arasında kulak kiri (buşon), kulak yolunun doğuştan kapalı veya dar olması (dış kulak stenozu), dış kulak yolu mantarı (otomikoz), dış kulak yolu enfeksiyonu (eksternal otit) veya yabancı cisim, dış kulak yolunun tümöral kitleleri sayılabilir
Orta kulak kaynaklı işitme kayıplarında sebepler arasında kulak zarında delik, akut orta kulak iltihabı (akut otitis media), orta kulakta sıvı birikimi (seröz otitis media), orta kulakta kireçlenme (timpanoskleroz) geçirilmiş bir travmaya bağlı orta kulakta kan birikimi (hemotimpanum), orta kulak kemikçiklerinin (çekiç, örs, üzengi) doğuştan yokluğu veya birbirleşik olması, geçirilmiş travmalar sonrası kulak kemikçiklerinin birbirinden ayrılması veya kırılması, orta kulak tümöral kitleleri sayılabilir
İç kulak tipi işitme kayıplarında sebepler ise doğuştan iç kulağın yetersiz gelişmesi veya gelişmemesi, sebebi bilinmeyen ani işitme kayıpları (ani idiopatik işitme kaybı), genetik bazı hastalıklar, geçirilmiş travmalara bağlı kulak salyangozunda meydana gelen kırıklar, işitme sinirinde meydana gelen kesiler, iç kulak enfeksiyonları (labirentitler), menenjit gibi komşu organların enfeksiyonlarının iç kulağı etkilemesi veya kabakulak gibi sistemik enfeksiyonların iç kulağı da tutması şeklinde sayılabilir
Sensörinöral işitme kaybı nedir?
Sensörinöral işitme kaybı (SNİK) sebebin iç kulak kaynaklı olduğu işitme kayıplarının tıp dilindeki adlandırmasıdır. Sebep ya kulak salgangozunu ya da işitme sinirini etkileyen bir durum kaynaklıdır.
İletim tipi işitme kaybı nedir?
İletim tipi işitme kaybı (İTİK) sebebin dış veya orta kulak kaynaklı olduğu işitme kayıplarının tıp dilindeki adlandırmasıdır.
Mikst tip işitme kaybı nedir?
Mikst tip işitme kaybı hastada hem orta kulak hem de iç kulağı ilgilendiren bir durumun bir arada bulunmasıdır. Buna sebep otoskleroz gibi tek bir hastalık olabileceği gibi hastada orta kulağı etkileyen bir hastalığın yanında iç kulağı etkileyen bir başka hastalığı bir arada olmasıdır. İki hastalığın beraber bulunması durumunda mikst tip işitme kaybı görülür.
Çocuklarda işitme testleri
Yenidoğan işitme tarama testi, erken dönemde işitme kaybı açısından riskli bebeklerin yakalanmasını sağlar. İşitme tarama testinden kalan bebekler tanısal ABR (BERA) testi denilen ve ileri bir odyolojik tetkik olan beyin sapı davranım testi ile ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gerekir.
Daha büyük çocuklarda yapılan davranışsal işitme testlerinde ise (oyun odyometrisi), çocuğa farklı şiddet ve frekanslarda sesler dinletilerek tepkileri ölçülür. Bu testler çocuklar tarafından bir oyun olarak algılanırken, odyolog tarafından çocuğun reaksiyonlarından işitme düzeyi saptanmış olunur.
Hem çocuklar hem de erişkinlerde kullanılan bir diğer test de timpanometri testidir. Kulak zarı ve orta kulağın ne kadar çalıştığının bilgisini veren timpanometri testinde ise, kulağa hafif bir hava verilerek orta kulak basıncındaki değişiklikler gözlemlenir.
Çocukta işitme kaybında tedavi nasıldır?
Çocukta görülen işitme kaybında tedavi hastalığa bağlı olarak değişir. Dış kulağı etkileyen işitme kayıplarında sebep kulak kiri veya yabancı cisim gibi bir sebepse hemen muayene sırasında tıkanıklğa sebep olan kir veya yabancı cisim temizlenerek o anda giderilebilir. Dış kulak enfeksiyonu veya mantar enfeksiyonu gibi durumlarda ilaç tedavisi uygulanır. Doğuştan kaynaklı dış kulak yolunun kapalı olması veya tümöral kitleler gibi durumlarda ise cerrahi tedavi söz konusudur.
Orta kulak kaynaklı işitme kayıplarında da sorun enfeksiyon kaynaklı ise ilaç tedavisi diğer durumlarda da cerrahi tedavi ile sorun çoğunlukla giderilebilir.
İç kulak kaynaklı işitme kayıplarında sorun çoğunlukla geri dönüşümsüzdür. Duymayı sağlayabilmek için işitme cihazları ve biyonik kulak (koklear implant ) kullanılır. Bebeklik dönemi doğuştan işitme kayıplarında tanının ilk üç ay içinde konularak erken dönemde işitme cihazı kullanılmaya başlanması çok önemlidir. Çocuklar sesleri duyup taklit ederek konuşmayı öğrenirler. Ayrıca işitsel uyaranlar zihinsel gelişim için de önemlidir. Bu yüzden doğuştan işitme kayıplarında erken tanı ve erken cihazlama normal konuşmanın sağlanması ve çocuğun zihinsel gelişimi için önem arz eder. İşitme cihazı ile yeterli duymanın sağlanamadığı çok ileri tip işitme kayıplarında 1 yaş civarında yapılan biyonik kulak (koklear implant) ameliyatı ile işitme sağlanır.
Koklear implant (Biyonik Kulak) nedir?
Koklear implant (Biyonik kulak) bir tür işitme cihazıdır . Koklear implantın iç ve dış ünitesi bulunur. İç ünitesi cerrahi olarak kulak içine yerleştirilir. Dış ünite aynı bir işitme cihazı gibi kulak arkasına takılır. Dış ortamdan gelen sesler dış üniteden bir mıknatıs yoluyla iç üniteye iletilir. İç ünitedeki işlemci gelen ses dalgalarını işitme sinirine iletir. Bu şekildeki çok ileri derecede işitme kaybı yaşayan çocuklar koklear implant tedavisi ile normal dil ve konuşma gelişimi sağlanır. Böylece çocuk kendi yaşıtlarıyla birlikte normal okullarda eğitim görebilir.
