Bademcik (tonsil) nedir?
Bademcik (tonsil) geniz eti gibi bağışıklık sisteminin bir organıdır. Bademcikler boğazda küçük dilin her iki yanına yerleşmişlerdir. Ağız yoluyla aldığımız mikroplara (bakteri ve virüs) karşı savunma oluştururlar. Çocukluk çağında özellikle 3 yaşa kadar olan dönemde antikor (mikroplara karşı vücutta üretilen madde) üretiminde önemi büyüktür.
Bademcik ameliyatı ne zaman gerekir?
Bademcik ameliyatı gereken durumları çocuklarda erişkinlere göre daha çok görmekteyiz. Bademcikler de geniz eti gibi ergenlikte bir miktar küçülürler ancak geniz etinin aksine kaybolmazlar. Bazı çocuklarda ve hatta erişkinlerde bademciklerin nefes almayı , çocuklarda yutmayı zorlaştıracak kadar büyük olduğunu görürüz. Bu durumda bademciklerin alınması gerekmektedir. Çocuğun yaşının çok küçük olduğu durumlarda ise küçültme yoluna gidilebilir.
Bir diğer bademcik ameliyatı gerektiren durum çok sık geçirilen bademcik iltihabıdır (tonsillit). Yalnız buradaki en çok karıştırılan nokta viruslere bağlı bademcik enfeksiyonları değil A grubu Beta hemolitik streptokok bakterisine (Beta enfeksiyonu olarak bilinir) bağlı enfeksiyondur. Bu enfeksiyonun tedavisiz kalması veya yarım kalmış tedavi gibi durumlarında kalp kapakçıklarında hasar (kalp romatizması olarak bilinir), böbrek hasarı, eklem romatizması gibi komplikasyonlar meydana gelmektedir. Bu yüzden son 1 yılda bir yılda 6’yı geçen veya son iki yılda yıl başına 5 ‘şer defa veya son üç yılda yıl başına 3 ‘er defa ya da daha sık ateşli bademcik iltihaplanması geçirilmesi durumunda bademcik ameliyatı önerilmektedir
Bademcik ameliyatı gerektiren bir diğer durum da bademcikleri tutan kötü huylu tümöral hastalıklar şüphesidir. Alınan bademciklerin patoloji laboratuarında incelenmesi ile hastalık hakkında bilgi edinilir.
Bademcik taşı olarak da biline bademciklerin yapısında bulunan yarıklar (kript) içerisinde gıda artıklarının birikerek kötü nefes kokusuna sebep olması durumunda da bademcik ameliyatı gerekmektedir.
Bademciklerin alınması bağışıklık sisteminde bir eksiklik yaratır mı?
Bademcikler 3 yaşına kadar bağışıklık sisteminde öenmli role sahip organlardır ancak 3 yaşından sonra bu görevi bağışıklık sisteminin diğer organları ağırlıklık olarak üstlenmeye başlarlar. 3 yaşından sonra yapılan bademcik ameliyatlarında yapılan kan antikor (bağışıklık sistemi hücreleri tarafından salgılanan madde) ölçümlerinde bir düşüklük bulunamamıştır.
Ayrıca bademcik ameliyatı sonrası hastaların sürekli farenjit olduğuna dair inanış da gerçekçi değildir. Bir üst solunum yolu enfeksiyonu olan farenjit %90-95 oranında virüslerin etken olduğu bir enfeksiyon olup. Bademcik ameliyatı sonrası sıklığında artış görülmez.
Bademcik Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Bademcik ameliyatı genellikle genel anestezi altında uygulanır. Genel anesteziyi istemeyen erişkin hastalarda lokal anestezi altında da gerçekleştirilebilir. Ameliyat yaklaşık 30dk sürer. Ağız içinden gerçekleşririlir. Deriye herhangi bir kesi yapılmaz.
Ameliyattan sonrası hekimlerin tercihine göre 1 gece yatış veya günübirlik yapılabilen bir prosedürdür. Ameliyattan sonra yatak istirahatı önerilir. Ameliyat sonrası yaklaşık 10 günlük istirahat süresi önerilir. Çalışma hayatına ya da okula dönüş, hastanın iyileşme durumu doktoru tarafından tekrar değerlendirildikten sonra karar verilir.
Bademcik Ameliyat Sonrası Beslenme
Ameliyat günü sıvı gıdalar verilir. Takibeden günde ek olarak yoğurt, muhallebi, çok yumuşak hazırlanmış sebze pürelerine geçilir. Devam eden günlerde rafadan yymurta, makarna, yumuşak sebze yemekleri listeye eklenir. İki hafta süresince sulu ve yumuşak gıdalarla beslenme önerilmektedir. Bu sürede sıcak gıdalarla beslenme önerilmez. Bisküvi, cips, kraker vb. gibi sert gıdalar; acı ve baharatlı gıdalar; gazlı içecekler; asitli gıdalar sakıncalıdır.
Bademcik Ameliyatı Sonrası Ağrı
Ameliyat sonrası dönemde yutkunurken boğazda şiddetli ağrı, kulak ağrısı yaşanması normaldir. Bu süreçte hekim tarafından reçete edilecek ağrı kesici ilaçlar düzenli kullanıldığında ağrı kontrol altına alınabilir. Ağrı nedeniyle yutkunma zorluğu yaşayan hastalar beslenmeyi durdurmamalıdır. Yetersiz sıvı alımının böbrek problemlerine yol açabileceği unutulmamalıdır. Yutkunma oldukça iyileşme hızlanacaktır. Bu süre zarfında alkol ve tütün mamülleri kullanımı sakıncalıdır.
Ameliyattan sonraki 3-4 hafta boyunca ağır spor, ağır efor isteyen işler, ağır kaldırma gibi aktivitelerden uzak durulmalıdır. Ameliyattan 1 gün çok sıcak olmayan su ile duş alınabilir. Sauna, hamam gibi sıcak alanlardan uzak durulmalıdır.
Ameliyattan 1 gün sonra bademciklerin yerinde beyaz bir örtü oluşur. Bu iltihap dokusu değil, iyileşme dokusudur. 2 hafta içinde iyileşme oldukça bu dokular dökülerek yerini ağız içini döşeyen doku alır.
Bademcik Ameliyatı Sonrası Kanama
Bademcik kelimesinde geçen “cik” eki, ameliyatın basit, çok kolay, risksiz olarak algılanmasına sebep olsa da önemli bir ameliyattır. Komplikasyonlardan herhangi biri oryata çıktığında ciddi sorunlara yol açabilir.
Kanama: Bademcik ameliyatı sonrası karşılaşılan en sık komplikasyondur. Ameliyatan sonraki ilk 20 gün içinde görülebilir. Risk erişkinlerde çocuklara göre daha fazladır. 10. günden sonra kanama riski giderek azalmaktadır.
